اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک یکی از اختلالات شخصیت است که به عنوان یکی از اختلالات خوش‌روانی (مانیا) شناخته می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً تمایل دارند تا به صورت بیش‌ازحد جلب توجه کنند و نیازمندی‌های خود را به شکل غیرمنطقی و برجسته نشان دهند. آنها ممکن است از رفتارهای پرخطر، نقص در ارزش‌های شخصی، و وابستگی به تأثیرگذاری دیگران رنج ببرند. این اختلال می‌تواند تأثیرات جدی بر روابط شخصی، کاری، و تحصیلی فرد داشته باشد و مانع از رشد و پیشرفت او شود. در این مقاله، به بررسی علائم، علت‌ها، درمان و راهکارهای پیشگیری از اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک می‌پردازیم.
ویژگی‌های افراد مبتلا به اختلال نمایشی
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک دارای ویژگی‌های خاصی هستند که آنها را از دیگران تمایز می‌دهد. در زیر به برخی از ویژگی‌های اصلی این افراد اشاره می‌کنیم:
- جلب توجه: افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی تمایل دارند تا به هر شکل ممکن توجه دیگران را جلب کنند. آنها ممکن است با رفتارهای پرخطر، خشونت‌آمیز یا خودشکنجه‌ای، توجه را به خود جلب کنند.
- نقص در ارزش‌های شخصی: این افراد معمولاً احساس نقصان در ارزش‌های شخصی خود دارند و برای پوشش دادن این نقص، به رفتارهای بزرگوارانه و برجسته متوسل می‌شوند.
- وابستگی به تأثیرگذاری: افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی به طور مداوم به تأثیرگذاری دیگران وابسته هستند و نیازمند تأیید و توجه آنها هستند.
- عدم پایداری در روابط: این افراد معمولاً دشواری در حفظ روابط پایدار و سالم دارند، زیرا نقش‌های مختلف و متضاد را با هم تطبیق می‌دهند.
- رفتار نادرست: افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است رفتارهای نادرست و نامناسبی نشان دهند، مانند تغییرات شدید در خلق و خو، رفتارهای جنسی خودآگاهانه و انواع پارافیلیا، یا اعتماد به نفس بالا.
- عدم تحمل احساسات منفی: این افراد دشواری در تحمل و مدیریت احساسات منفی دارند و معمولاً به روش‌های ناسالم برای فرار یا پوشش دادن این احساسات روی می‌آورند.
- استفاده از ظاهر فیزیکی برای جلب توجه
- به راحتی تحت تأثیر دیگران یا شرایط قرار می‌گیرند.
- نشان دادن رفتار اغواکننده یا تحریک آمیز جنسی نامناسب
- معاشقه، اغواگری یا جذاب بودن
در کل، افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک معمولاً نیازمند تأیید، توجه بیش‌ازحد، و تأثیرگذاری بر دیگران هستند و ممکن است به رفتارهای نامناسب و خطرناک روی بآورند تا این نیازها را برطرف کنند.
چه چیزی باعث اختلال شخصیت هیستریونیک می‌شود؟
علت آن به طور کامل مشخص نیست. هم ژنتیک (ویژگی های ارثی) و هم رویدادهای دوران کودکی ممکن است در این امر نقش داشته باشند. برخی از افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک از خانواده هایی آمده‌اند که اختلالات شخصیت در آنها شایع است. برخی از آنها در دوران کودکی خود آزار، ضربه یا غفلت را تجربه کردند. برخی نیز از خانواده های معمولی و شاد هستند.
همچنین در مورد بیماری اسکیزوفرنی بخوانید.
تاثیر این نوع اختلال شخصیت بر زندگی فرد
اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک می‌تواند تأثیرات جدی بر زندگی فرد داشته باشد. در زیر به برخی از تأثیرات این اختلال بر زندگی فرد اشاره می‌کنیم:
- روابط میان فردی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است دشواری در حفظ روابط سالم و پایدار داشته باشند. آنها معمولاً به دلایل تأثیرگذاری و تأیید بیش‌ازحد، رفتارهای نادرستی نشان می‌دهند که می‌تواند منجر به تضعیف روابط شخصی شود.
- اعتماد به نفس: افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است اعتماد به نفس بالایی داشته باشند، اما این اعتماد به نفس معمولاً بر پایه تأیید و توجه دیگران استوار است و به سرعت تحت شکست قرار می‌گیرد.
- مدیریت احساسات: افراد با اختلال شخصیت نمایشی معمولاً دشواری در مدیریت احساسات خود دارند و به روش‌های ناسالم برای فرار یا پوشش دادن احساسات منفی روی می‌آورند، که ممکن است منجر به مشکلات روانی و روان‌پزشکی شود.
- عملکرد در محیط کار: افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است دشواری در مدیریت روابط حرفه‌ای داشته باشند و به رفتارهای پرخطر یا نامناسب روی آورده و از فرصت‌های شغلی خود عقب نگذارند.
- تأثیر بر سلامت جسمانی: استرس و نگرانی‌های مربوط به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است به عوارض جسمانی منجر شود، مانند بروز درد‌های جسمانی، مشکلات خواب، یا بروز بیماری‌های فزاینده.
به طور کلی، اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک می‌تواند زندگی فرد را بطور جدی تحت تأثیر قرار داده و منجر به مشکلات روان‌پزشکی، روابط نامناسب، و کاهش کیفیت زندگی فرد شود. درمان و مشاوره مناسب ممکن است به فرد کمک کند تا با این اختلال مقابله کند و زندگی سالم‌تر و خوب‌تری را تجربه کند.
درمان اختلال شخصیت نمایشی
درمان اختلال شخصیت نمایشی معمولاً شامل یک ترکیب متناسب از روش‌های مختلف مانند درمان دارویی، مشاوره روان‌شناختی، و تغییرات در رفتار و روابط اجتماعی فرد است. در زیر به برخی از روش‌های معمول درمان اختلال شخصیت نمایشی اشاره می‌کنیم:
- درمان دارویی: برخی از داروها می‌توانند به عنوان درمان همراه برای کنترل علائم اختلال شخصیت نمایشی مورد استفاده قرار بگیرند. مثلاً، داروهای ضدافسردگی، ضداضطراب یا داروهای تنظیم‌کننده خلق و خو به فرد کمک می‌کنند تا با احساسات منفی و نگرانی‌های خود بهتر مقابله کند.
- مشاوره روان‌شناختی: درمانگران و روان‌شناسان متخصص می‌توانند به فرد کمک کنند تا الگوهای رفتاری ناسالم خود را شناسایی کند و راه‌حل‌های مناسب برای تغییر آنها پیدا کند. مشاوره روان‌شناختی معمولاً شامل جلسات فردی و گروهی است.
- آموزش مهارت‌های اجتماعی: آموزش به فرد مهارت‌های لازم برای ارتباطات سالم و سازنده با دیگران می‌تواند بهبود روابط فرد در زندگی شخصی و حرفه‌ای را تسهیل کند.
- تغییر الگوهای رفتاری: فرد با اختلال شخصیت نمایشی نیاز دارد تا الگوهای رفتاری ناسالم خود را شناسایی کند و به تدریج آنها را تغییر دهد. این فرآیند نیازمند صبر، تمرکز، و پشتکار است.
- حمایت از خانواده: حضور خانواده و افراد نزدیک در فرآیند درمان و پشتیبانی از فرد با اختلال شخصیت نمایشی بسیار مؤثر است. حضور خانواده در جلسات مشاوره و حمایت از فرد در طول درمان می‌تواند به بهبود و پایداری نتایج کمک کند.
به طور کلی، درمان اختلال شخصیت نمایشی نیازمند یک رویکرد چندجانبه و همکارانه است که توسط تیم متخصص و حرفه‌ای اجرا شود. همچنین، تأثیرات مثبت درمان معمولاً زمان بر است و نیاز به صبر و پشتکار از سوی فرد دارد.
درمان دارویی برای اختلال شخصیت نمایشی معمولاً به عنوان یکی از روش‌های درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از داروهایی که ممکن است به عنوان درمان همراه برای اختلال شخصیت نمایشی استفاده شوند عبارتند از:
- ضدافسردگی: داروهای ضدافسردگی ممکن است برای کنترل علائم افسردگی، اضطراب و نگرانی که معمولاً همراه با اختلال شخصیت نمایشی هستند، تجویز شوند.
- ضداضطراب: داروهای ضداضطراب نیز می‌توانند به فرد کمک کنند تا با انواع اضطراب و نگرانی‌های خود بهتر مقابله کند و احساسات منفی خود را کنترل کند.
- داروهای تنظیم‌کننده خلق و خو: این نوع داروها ممکن است به فرد کمک کنند تا تغییرات خلق و خو خود را کنترل کند و بهبود در روابط اجتماعی و شخصیتی خود ببیند.
- داروهای آنتی سایکوتیک: برخی از داروهای ضد روان‌پریشی ممکن است برای کنترل علائم هیجانی و ناپایداری خود که در برخی از اختلالات شخصیت نمایشی دیده می‌شود، تجویز شوند.
لازم به ذکر است که تجویز داروها برای درمان اختلال شخصیت نمایشی باید تحت نظارت یک روانپزشک خوب و با توجه به وضعیت فرد صورت گیرد. همچنین، درمان دارویی معمولاً به عنوان یک بخش از روش‌های درمان چندجانبه برای این نوع اختلالات استفاده می‌شود.