اختلالات روانی در افراد سال‌خورده و سالمند شایع است، اما ممکن است نادیده گرفته شود. دوستان و خانواده یک فرد مسن که با یک اختلال سلامت روان دست و پنجه نرم می کند ممکن است متوجه تغییر خلق و خو یا رفتار شوند، اما ممکن است افراد سال خورده باور داشته باشند که این یک بخش طبیعی از فرایند پیری است.
بیماری های روانی در سالمندان اغلب به زوال عقل، انزوای اجتماعی یا مشکلات مربوط به سلامت جسمانی نسبت داده شود. اختلالات سلامت روان در افراد در هر سنی قابل درمان است. با این حال، قبل از دریافت درمان، فرد یا مراقبان او باید متوجه شوند که چیزی اشتباه است. با یادگیری شایع ترین اختلالات در سالمندان، می توانید علائم را در خود یا یکی از نزدیکان خود تشخیص دهیم.
میزان اختلالات روانی در افراد سال‌خورده
گروه هایی مانند سازمان بهداشت جهانی به طور مرتب نظرسنجی ها و مطالعات تحقیقاتی را برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شیوع بیماری روانی در افراد مسن انجام میدهند. در اینجا چند واقعیت سریع در مورد سلامت روان سالمندان آورده شده است:
- حدود 15 درصد از بزرگسالان 60 سال و بالاتر دچار اختلالات روانی هستند.
- از هر 6 سالمند حدود 1 نفر با سالمند آزاری مواجه میشود که می تواند عامل اصلی بیماری روانی باشد.
- مردان مسن بالاترین میزان اختلال خودکشی را در بین تمام گروه های سنی دارند.
- حدود 12 درصد از سالمندان 65 سال و بالاتر گزارش کردند که به ندرت یا هرگز حمایت اجتماعی دریافت نمیکنند. مردان بیشتر از زنان گزارش میدهند که حمایت دریافت نمیکنند.
- تا 63 درصد از سالمندانی که مشکل سلامت روان دارند، خدمات لازم برای بهبودی را دریافت نمی کنند.
- پزشکان در نیمی از موارد افسردگی را در فرد مسن تشخیص نمی‌دهند.
این آمار میتواند نگران کننده باشد، اما مهم است که به یاد داشته باشید پشتیبانی برای افراد مسن تر در دسترس است. اختلالات سلامت روان سالمندان را نباید طبیعی تلقی کرد و نباید آنها را به عنوان بخشی طبیعی از پیری پذیرفت. بیشتر سالمندان از نظر عاطفی و روانی شاد و سالم هستند و کسانی که با علائم سلامت روان دست و پنجه نرم می‌کنند می‌توانند با درمان بهتر شوند.
عوامل و علل اختلالات روانی در افراد سال‌خورده و سالمند
پیشبینی اینکه چه کسانی ممکن است به یک اختلال سلامت روانی مبتلا شود غیرممکن است اما برخی از عوامل خطر وجود دارند که شانس پیشبینی را افزایش میدهند. موارد زیر برخی از شایع ترین محرک های بیماری روانی در سالمندان است:
- درد مزمن یا سایر مشکلات سلامت جسمانی
- کاهش تحرک
- ایزوله سازی اجتماعی
- زوال عقل یا زوال شناختی
- اندوه یا بیوه شدن
- سوء تغذیه
- عوارض دارویی
اگر شما یا یکی از عزیزانتان هر یک از این چالش ها را تجربه می کنید، باید مراقب سلامت روان سالمندان باشید.
شایع ترین بیماری‌های روانی در سالمندان
هر گونه اختلالی که بزرگسالان جوان را تحت تاثیر قرار دهد می تواند سالمندان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. گاهی اوقات، افراد مسن از دوران جوانی با همین بیماریها دست و پنجه نرم می‌کنند. در موارد دیگر، بعضی از این اختلالات روانی در افراد سال‌خورده برای اولین بار در سنین بالاتر ایجاد می‌شوند.
در این مقاله برخی از رایج ترین اختلالات روان سالمندان آورده شده است:
افسردگی
افسردگی از شایع ترین اختلالات روانی در افراد سال‌خورده است که حدود 5 درصد از سالمندان را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری باعث تغییر طولانی مدت در خلق و خو یا عدم علاقه به فعالیت های ترجیحی میشود. برخی از علائم و نشانه های افسردگی در سالمندان به شرح زیر است:
- احساس غم، ناامیدی، گناه یا پوچی
- خستگی
- مشکل در خوابیدن یا خوابیدن بیش از حد
- دردهای فیزیکی بدون علت مشخص
- مشکل در تمرکز یا تصمیم گیری
- بی قراری یا تحریک پذیری
برخی از این علائم برای دوره های کوتاه مدت طبیعی هستند، به ویژه پس از یک رویداد مهم زندگی. با این حال، اگر بیش از دو هفته ادامه یابد، ممکن است نشانه ای از یک مشکل روانی باشد.
خوشبختانه افسردگی یکی از قابل درمان ترین شرایط در طبف سلامت روان است. حدود 80 درصد از سالمندان مبتلا به این اختلال به درمان افسردگی پاسخ خوبی میدهند.
اضطراب
اضطراب بعد از افسردگی دومین اختلال روانی شایع در سالمندان است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، اختلالات اضطرابی 3.8 درصد از سالمندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
اضطراب اصطلاحی است که شامل چندین تشخیص خاص است. اختلال اضطراب فراگیر با نگرانی مداوم و بیش از حد مشخص میشود. اختلال اضطراب اجتماعی یا فوبیای اجتماعی شامل نگرانی و خودآگاهی در موقعیت های اجتماعی است. اختلال وسواس اجباری با افکار تکرار شونده، مزاحم و رفتارهای تکراری مشخص می شود که این افکار را کاهش می دهد.
در بسیاری از موارد، اضطراب منجر به علائم سلامت جسمانی مانند ضربان قلب تند، سرگیجه، تنش عضلانی یا مشکلات گوارشی میشود. افراد مسن بیشتر احتمال دارد علائم فیزیکی را نسبت به علائم عاطفی گزارش کنند، بنابراین این شکایات سلامتی بدون علت شناخته شده می تواند نشان دهنده اضطراب باشد.
احساس اضطراب و عصبی بودن در شرایط خاص طبیعی است. اضطراب زمانی به یک نگرانی برای سلامت روان تبدیل می شود که برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، دلیل معتبری نداشته باشد، یا شروع به تداخل در عملکرد روزانه شما کند.
اختلال در مصرف مواد
طبق گزارش موسسه ملی سوء مصرف مواد مخدر، حدود 1 میلیون سالمند به اختلال مصرف مواد مبتلا هستند. در اینجا برخی از معیارهای مورد استفاده برای تشخیص مصرف آورده شده است:
- هوس یا اصرار برای استفاده از مواد
- سومصرف مواد مخدر حتی اگر باعث ایجاد مشکل در روابط شود
- ترک فعالیت های دیگر برای استفاده از مواد
- می‌خواهد مصرف را متوقف کند اما نمی‌تواند
- ایجاد تحمل نسبت به مواد
افراد مسن به طور متوسط نسبت به بزرگسالان جوان داروهای بیشتری مصرف می کنند. برخی از این داروها امکان سوء استفاده را دارند. برای مثال، یک فرد مبتلا به سومصرف مواد ممکن است داروهای مسکن خود را بیشتر یا با دوزهای بیشتر از آنچه در نظر گرفته شده مصرف کند.
حدود 65 درصد از سالمندان نوشیدن الکل را گزارش می‌کنند و از هر 10 سالمند، یک نفر مصرف زیاد الکل گزارش را می‌کند. ممکن است با افزایش سن نسبت به اثرات مواد مخدر و الکل حساس‌تر شوید که این امر شما را در برابر ابتلا به اختلال مصرف مواد آسیب‌پذیرتر می‌کند.
اختلال دوقطبی در سالمندان
اختلال دوقطبی یک اختلال خلقی است که باعث تغییرات غیرعادی در خلق و خو میشود. این نگرانی به اندازه افسردگی و اضطراب در مورد سلامت روان سالمندان رایج نیست، اما اگر درمان نشود، اثرات آن می تواند بسیار مضر باشد.
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی جایگزین بین دوره های شیدایی و دوره های افسردگی هستند. در طول شیدایی، ممکن است احساس سرخوشی، قدرت و انرژی داشته باشید. شیدایی می تواند باعث مشکل در خواب، افکار تند و بی پروا شود. پس از دوره شیدایی، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی افسردگی را تجربه می‌کنند.
مانند سایر شرایط، دوقطبی اغلب با زوال عقل یا سایر مسائل اختلالات شناختی در افراد مسن اشتباه گرفته میشود. به عنوان مثال، سالمندی که یک دوره شیدایی را تجربه می‌کند، ممکن است خیلی سریع یا برای مدت طولانی بدون توقف صحبت کند و خانواده‌اش ممکن است متوجه نشوند درباره چه چیزی صحبت می‌کنند. این ممکن است به نظر نشانه ای از زوال عقل باشد، اما در واقع ناشی از شیدایی است.
اختلال دوقطبی یک بیماری روانی مادام العمر است، بنابراین افرادی که در سال های جوانی تشخیص داده می‌شوند، با افزایش سن همچنان این اختلال را تجربه می کنند. حدود 10 درصد موارد بعد از 50 سالگی تشخیص داده می‌شوند. با این حال، مشاوره و دارو میتواند برای کاهش و مدیریت علائم بسیار موثر باشد.
اختلال خوردن
پرخوری عصبی و بی اشتهایی عصبی از اختلالات رایج خوردن هستند که می توانند در میان سالمندان غالب شوند. رفتارها و مسائل روانشناختی که این شرایط را بدتر می‌کنند می‌توانند ناشناخته باقی بمانند و آن را حتی خطرناک‌تر کنند. در اینجا برخی از علائم وجود دارد که باید مراقب آنها باشید:
- نوسانات وزن
- ضعف عضلانی
- از دست دادن اشتها
- سرگیجه مزمن
- استفاده از ملین ها
- کمبود حافظه
زوال عقل
هرچه سن ما بیشتر میشود، یادگیری چیزهای جدید و به خاطر آوردن اطلاعات بیشتر طول میکشد. بسیاری از ما نگران این هستیم که هر بار که برای به خاطر سپردن نام، کلمه یا رویدادی دچار مشکل شویم که این میتواند اولین علامت بیماری آلزایمر یا با زوال عقل مرتبط باشد. با این حال، تنها یک درصد از افرادی که از دست دادن حافظه مرتبط با سن دارند، به زوال عقل مبتلا می‌شوند.
زوال عقل یک اصطلاح پزشکی برای مجموعه ای از علائم است. علت زوال عقل هر چه باشد، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از دست دادن حافظه
- از دست دادن درک یا قضاوت
- کاهش توانایی تصمیم گیری
- تغییر در نحوه ابراز احساسات شخص
- تغییرات در شخصیت
- مشکلات کنار آمدن با زندگی روزمره
- مشکلات در گفتار و درک زبان
- مشکلات اجتماعی
زوال عقل بخش طبیعی پیری نیست. این اختلال یک انحطاط غیرطبیعی مغز است که منجر به تغییر در توانایی فرد برای فکر کردن، صحبت کردن، اجتماعی شدن و شرکت در فعالیت های عادی روزانه می شود.
تشخیص زودهنگام زوال عقل و شناسایی نوع خاص آن برای ارائه مراقبت مناسب بسیار مهم است. تشخیص زودهنگام همچنین به شما، خانواده و دوستانتان زمان می‌دهد تا آمادگی کسب کنید و با منابع مناسب در جامعه خود ارتباط برقرار کنید تا به حفظ استقلال خود کمک کنید.
کلام آخر
در حالی که هیچ درمانی برای زوال عقل وجود ندارد، و هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از آن وجود ندارد، فعال نگه داشتن مغز ممکن است به تاخیر یا کاهش اثرات اولیه زوال عقل و طولانی شدن استقلال فردی کمک کند. خواندن، یادگیری یک مهارت جدید و فعال ماندن از نظر جسمی و ارتباط اجتماعی، همگی گام های مشخصی برای سالم ماندن ذهنی و جسمی تا زمانی که ممکن است هستند.
بیماری روانی میتواند شما را از نظر عاطفی، شناختی و جسمی تحت تاثیر قرار دهد. مدیریت این اختلالات بدون حمایت دشوار است، بنابراین اگر نگران سلامت روان خود هستید، کمک گرفتن از آن ها مهم است. سالهای آخر زندگی باید فرصتی برای شما باشد تا از وقت خود با خانواده و دوستان لذت ببرید و در فعالیت هایی که دوست دارید شرکت کنید. برای اطمینان از اینکه زندگی را به طور کامل انجام می دهید، از علائم و نشانه های این اختلالات روانی در افراد سال‌خورده آگاه باشید و سلامت روانی خود را با خود بررسی کنید.
اگر شما یا عزیزتان با یک اختلال روانی دست و پنجه نرم می‌کنید، با یک روانپزشک خوب در تهران تماس برقرار کنید. دکتر مهدی کریمی در کار با افراد مسن در زمینه طیف گسترده ای از اهداف سلامت روان تخصص دارند و ما خوشحالیم که با شما ارتباط برقرار می کنیم.
برای دریافت نوبت جهت مشاوره و درمان با ما در تماس باشید.