اختلالات روانپزشکی کودکان به مجموعهای از اختلالات روانی اطفال و نوجوانان گفته میشود که شامل مشکلات رفتاری، اضطراب، افسردگی، اختلالات خوردن، اختلالات خواب، اختلالات توجه و فراگیری، اختلالات روانی جنسی و اختلالات طیف اوتیسم میباشد.
علایم این اختلالات ممکن است شامل رفتارهای نامناسب، عدم توانایی در برقراری روابط اجتماعی، عدم تمرکز، عدم توانایی در آموزش و یادگیری، تغییرات در سطح خلق و خو، وجود ترسها و فوبیاها، دارای تعریف شده است.
درمان این اختلالات شامل چندین روش میباشد که شامل مشاوره روانشناختی، درمان دارویی، درمان شناختی-رفتاری و درمان خانواده میباشد. این درمانها به منظور کاهش علائم اختلال، بهبود کیفیت زندگی کودکان و خانوادههای آنها و افزایش توانایی کودکان در برقراری روابط اجتماعی و یادگیری انجام میشود.
انواع اختلالات روانی کودکان شامل:
– اختلال نافرمانی و نقص توجه با یا بدون فعالیت بالا (ADHD)
– اختلال اضطرابی
– اختلال افسردگی
– اختلالات خوردن
– اختلالات خواب در کودکان
– اختلالات توجه و فراگیری
– اختلالات روانی جنسی
– اختلالات طیف اوتیسم (ASD)
شایع ترین اختلالات روانپزشکی کودکان را بشناسیم
اختلالات روانپزشکی کودکان و نوجوانان با نشانه های مخربی همراه هستند. این اختلالات روانپزشکی کودکان را میتوان به طور کلی چهار دسته کلی تقسیم نمود:
- رفتار مخرب: بیش فعالی، نافرمانی از والدین، اختلالات پرخاشگری، بی توجهی به اطراف.
- اختلال هیجانی: ترس، اضطراب، دلبستگی، غم، دلبستگی.
- اختلال عادتی و خوردن: شامل تکرار رفتار های ناپسند، شب ادراری، تیک های حرکتی، لکنت زبان، خوردن غذای زیاد و وا داشتن به استفراغ.
- اختلالهای رشدی و عقلانی: در این دسته از اختلالات روانی که مربوط به جسم و عقل کودک میشود، عملکرد وی در زندگی اجتماعی تحت تاثیر قرار میگیرد. عقب ماندگی های ذهنی، اختلال در یادگیری، اختلال اوتیستیک و در برخی از نوجوانان اختلال اسکیزوفرنی.
هر کدام از اختلالات روانپزشکی کودکان و نوجوانان، علائمی دارد که والدین به خوبی آنها را تشخیص میدهند. در صورت تکرار رفتار های ناپسند و غیر معمول توسط کودکان در بازه زمانی بیش از دو هفته، باید نزد روانپزشک رفت. همانطور که گفته شد رفتارهای مخرب در مراحل اولیه قابل درمان در بازه بسیار کم هستند. به همین دلیل توجه والدین به رفتار کودکان و نوجوانان بسیار مهم میباشد.
همچنین در مورد عوارض آمفتامین بخوانید
در حال حاضر چند درصد از كودكان و نوجوانان ایرانى مبتلا به اختلالات روانپزشکی کودکان هستند؟
هر نوع اختلال در عملكردهاى هیجانى، تحصیلى و اجتماعى فرد را، اختلالات روانى میخوانند. آمارهاى پراكنده اى در این باره وجود دارد. اما تحقیقات جسته گریخته اى كه در این زمینه انجام شده است. نشان مىدهد كه حدود 20 درصد از كودكان و نوجوانان زیر 18 سال ما به نوعى از اختلالات روانپزشکی کودکان رنج مىبرند.
اختلال بیش فعالی همراه با کاستی توجه Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD)
اختلالات روانپزشکی کودکان از نوع ADHD یا اختلال توجه در کودکان با بی توجهی مداوم، بیش فعالی و تحریک پذیری متناقض با مرحله رشد کودک و نوجوان مشخص میشود. سه زیر شاخه از ADHD وجود دارد: کاستی توجه، نوع غالباً بیش فعال و نوع ترکیبی.
نوع اختلال غالبا با شکایت والدین و مربیان آموزشی همراه است. آنها از آرام و قرار نداشتن ، بی توجهی به مسائل و عدم تمرکز کودکان شکایت میکنند. واضح است که کودکان مانند بزرگسالان نمیتوانند تمرکز کنند و به اقتضای سنی که دارند شیطنت میکنند. اما در برخی از کودکان این مسائل بیشتر از سایر بچه ها است. بیش فعالی آنها به صورت فاحش مشخص است. بی توجهی، رفتار های تکانشی و بیش فعالی حرکتی از صفات بارز این دسته از کودکان است.
مشکل اصلی این کودکان در پردازش اطلاعات نیست بلکه مشکلات آنها در خود گردانی است. کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی به حرف والدین خود گوش نمیدهند و گویا آن را کاملا نادیده میگیرند. آنها نمیتوانند به خوبی با همسالان خود ارتباط بر قرار کنند و کودکان دیگر آنها را از خود طرد میکنند. همچنین بازی هایی که در منزل انجام میشود کودک بیش فعال را راضی نمیکند. این بیماری ممکن است تا بزرگسال با کاستی توجه و با کاهش بیش فعالی ادامه یابد که باعث اختلال یادگیری کودکان در برخی موارد خاص میشود.
اختلال اضطراب کودکان:
برخی از علائم عمومی اضطراب در کودکان شامل موارد زیر است :
- ترس و نگرانی بیش از حد که اغلب به خانواده، مدرسه، دوستان یا فعالیتهای دیگر مربوط میشود
- احساس نگرانی قبل از وقوع اتفاق
- اعتماد به نفس پایین و عزت نفس
- علائم جسمی مانند دل درد، سردرد، دردهای عضلانی، یا تنش
- خستگی و بی قراری
- تحریک پذیری
- تغییر در اشتها
- عدم تمرکز
- تحریک پذیری و ناتوانی در آرامش
- مشکل خواب و کابوس
- ترس از اشتباه یا خجالت کشیدن
طبق گزارش مجله آکادمی روانپزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا، کودکان میتوانند در مراحل مختلف رشد با یک اختلال اضطراب روبرو شوند.
اضطراب عمومی:
اختلال اضطراب عمومی کودکان نوع دیگری از اختلالات روانپزشکی کودکان است که در طی سالهای مدرسه، نوجوانی و سالهای بزرگسالی شیوع دارد. علاوه بر علائم عمومی ذکر شده در بالا، کودکان مبتلا به اختلال اضطراب عمومی اغلب علائم:
- نگرانیهای غیرقابل کنترل یا بیش از حد مربوط به فعالیت ها و برنامه های روزمره
- نگرانیهای غیر واقعی که بر روی یک موضوع یا موقعیت خاص متمرکز نیستند
- نگرانی در مورد آینده
- مشکل در به حداقل رساندن نگرانی
- نیاز مداوم به اطمینان خاطر
- نگرانی غیرمعمول در مورد برآورده کردن انتظارات از خانواده، مدرسه یا دوستان
اضطراب جدایی:
اختلالات روانپزشکی کودکان از نوع اختلال اضطراب جدایی اغلب در سالهای پیش دبستانی ظاهر میشود. علائمی که باید از آنها آگاهی داشت عبارتند از:
- نگرانی یا پریشانی بیش از حد در هنگام دور بودن یا فکر کردن در مورد دور بودن از والدین
- امتناع از رفتن به مدرسه
- نگرانی شدید یا ترس از خواب در محلی بجز خانه
- احساس ترس یا وحشت هنگام جدا شدن از والدین
- چسبیدن به والدین
سکوت انتخابی:
نوعی دیگر از اختلالات روانپزشکی کودکان با ریشه اضطراب است که کودکان در شرایط خاصی صحبت نمیکنند. به عنوان مثال، كودكی ممكن است آزادانه و اغلب در خانه صحبت كند اما وقتی كه در مدرسه است صحبت نكند. سکوت انتخابی (Selective Mutism) در اصل یک اختلال اضطرابی است که معمولاً در کودکان مشاهده میشود و با عدم توانایی کودک در صحبت کردن در برخی از محیطها یا با برخی از افراد مشخص میشود، در حالی که او در دیگر محیطها یا با افرادی خاص به راحتی صحبت میکند. این اختلال میتواند بر روی تواناییهای اجتماعی و تحصیلی کودک تأثیر منفی بگذارد.
سکوت انتخابی به عدم توانایی مداوم کودک در صحبت کردن در موقعیتهای اجتماعی خاص (مانند مدرسه یا جمعهای خانوادگی) اشاره دارد، اگرچه او در محیطهای دیگر (مانند خانه) به راحتی صحبت میکند. این اختلال معمولاً قبل از سن ۵ سالگی شروع میشود و ممکن است تا سالهای بعد ادامه یابد.
علت دقیق سکوت انتخابی هنوز بهطور کامل مشخص نیست، اما چندین عامل ممکن است در بروز این اختلال مؤثر باشند:
- شخصیت: کودکان با شخصیتهای خجالتی یا حساس ممکن است بیشتر در معرض این اختلال قرار گیرند.
- عوامل ژنتیکی: وجود سابقه خانوادگی اختلالات اضطرابی میتواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
- عوامل محیطی: تجربههای استرسزا، مانند تغییر مدرسه یا جابجایی، میتواند تأثیرگذار باشد.
اضطراب اجتماعی:
اضطراب اجتماعی یک نوع اختلال اضطرابی است که در آن فرد دچار نگرانی و ترس مداوم در مواجهه با موقعیتهای اجتماعی مختلف میشود. افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی احساس میکنند که دیده شدن، ارزشمندی و قبولی در جامعه را ندارند و از برقراری ارتباطات اجتماعی و شرکت در فعالیتهای گروهی بیزاری و ناراحتی برمیآورند.
اختلالات روانپزشکی کودکان از نوع اضطراب اجتماعی به طور کلی در اوایل سال های نوجوانی در حدود 13 سالگی ظاهر میشود. علائمی که باید از آنها آگاهی داشت عبارتند از:
ترس یا نگرانی بیش از حد در موقعیت های اجتماعی
ترس از قضاوت یا ارزیابی منفی توسط دیگران
پرهیز از موقعیت های اجتماعی و مدرسه
روابط معدود همسالان یا دوستی های خارج از خانواده
اختلال افسردگی کودکان:
از جمله اختلالات روانپزشکی کودکان که بصورت فراگیر در سنین مدرسه و نوجوانی رخ میدهد، اختلال افسردگی کودکان است این اختلال را نیز نباید باید گوشه گیری ساده به اشتباه گیرید.
با وجود اینکه کودکان در بیان احساسات خود از قبیل غم و افسردگی قدری ناتوان هستند، پی بردن به این اختلال گاها دشوار خواهد بود. با این وجود میتوان نشانه های عمومی این اختلال از قرار زیر است؟
- نبود انرژی کافی
- بی انگیزگی مفرط نسبت به انجام فعالیت های روزانه
- اختلال در روابط بین فردی
- از دست دادن علاقه در انجام فعالیت هایی که قبلا به آن علاقه مند بودهاند.
- عدم تمرکز
- احساسات منفی درباره خود
- پروراندن افکار خودکشی
- گوشه گزینی و عزلت طلبی
- دیدگاه منفی نسبت به مسائل
- زود رنجی و تحریک پذیری
- از دست دادن اشتها
- خواب کم یا بیش از اندازه
همچنین در مورد اختلال شخصیت ضد اجتماعی بخوانید
اختلال رشدی فراگیر: اوتیسم Autism Spectrum Disorder (ASD)
مهمترین اختلال رشد در کودکان مربوط به اختلال اوتیسم میشود. در این بیماری کودک توانایی پاسخ دهی به دیگران را در 30 ماه اول زندگی ندارد. این مشکل اساسی ترین نشانه این بیماری است. با آنکه کودکان در سنین اولیه زندگی به سختی با دیگران ارتباط بر قرار میکنند، اما در کودکان مبتلا به اوتیسم این مشکل به صورت واضح رویت میشود.
عدم علاقه به اجتماع بیرون خانه و به اطرافیان در این کودکان وجود دارد. عدم دلبستگی، عدم ارتباط چشمی با دیگران، هراس در ارتباط با اطرافیان، بیزاری از تماس جسمی با دیگران و عدم محبت آشکار از صفات بارز این اختلال است. همچنین مبتلایان به این بیماری به خوبی نمیتوانند به تغییرات اطراف واکنش نشان دهند.
نشانه های فرد دارای بیماری اوتیسم :
- مشکلات تعامل و ارتباطات اجتماعی: اختلال در معاشرت اجتماعی / عاطفی (به عنوان مثال ، عدم توانایی در مکالمه)
- نقص در مهارت های ارتباطی غیر کلامی (به عنوان مثال، کاهش تماس چشمی)
- چالش های بین فردی / رابطه ای (به عنوان مثال عدم علاقه به همسالان)
- الگوهای محدود، تکرار در رفتار، علایق و فعالیتها
- علایق شدید، عجیب و غریب (به عنوان مثال: علاقه به اشیای غیر معمولی)
- تفکرات سفت و سخت و عدم انعطاف پذیری در رفتار
- رفتار های کلیشه ای و تکراری
- بیش فعالی
- ناهنجاری های عملکرد در دوره اولیه رشد شروع میشود.
- هنگامی که اختلال یادگیری و اختلال اوتیسم با هم اتفاق میافتند، ارتباطات اجتماعی بر اساس سطح توسعه کمتر از حد انتظار است.
- باعث اختلال قابل توجه اجتماعی یا شغلی می شود.
- ضعف در فهمیدن و به کار بردن زبان
- گوشه گیری
مشاوره:
درمانهای شناختی رفتاری: به نوجوانان کمک میکند تا الگوی رفتاری و رفتاری که برای سلامت روحی شان مناسب نیست را شناسایی کنند و آن را تغییر دهند.
درمان خانوادگی: به شما کمک میکند تا ببینید که به عنوان خانواده چه کاری از دست تان بر میآید تا برای کودکتان در طی دورانی که به بیماری روحی مبتلا است انجام دهید.
درمان میان فردی: به نوجوانان کمک میکند تا احساس راحتی بیشتری در تعامل با دیگران داشته باشند.
مداخلات آموزشی: میتواند راه های مدیریت زمان در کلاس درس را به کودک تان آموزش دهد.
دارو درمانی:
در این دوره، متخصص روانپزشک دارو های مختلفی را برای کودکانتان تجویز میکند. برخی از این دارو ها شامل: محرک ها، ضد افسردگی ها، ضد اضطراب ها، ضد روان پریشی و داروهایی برای کاهش حواس پرتی هستند. اگر برای صحبت کردن دربارهی داروهای کودکتان راحت نیستید، نگرانیتان را با روانپزشکتان در میان بگذارید. آن ها میتوانند دارویی که مناسب کودکتان است را تشخیص دهند و فواید و ریسک های احتمالی آن دارو را برایتان بازگو کنند. داشتن شماره روانپزشک و ارتباط دائمی با وی در جهت کنترل و کاهش اختلالات روانپزشکی کودکان الزامیست.
همچنین درمورد اختلال هویت جنسی در کودکان بخوانید