یکی از گروه های بسیار آسیب پذیر در دوران کرونا کودکان و نوجوانان هستند. افزایش بروز افسردگی و اضطراب، حملات هراس ، سندروم PTSD (اختلال اضطراب پس از سانحه) یا سندروم بعد از تروما، وسواس فکری عملی و غیره از عوارض شایع این دوره میباشد.
نبود پایگاه های حمایتی در خانواده، عدم آموزش کافی والدین، عدم صمیمیت اعضای خانواده با یکدیگر، وجود عوامل استرس زای گوناگون، فراوانی اخبار ناگوار در مورد کرونا و اطلاع از میزان مرگ و میر بالای آن، فقدان ها و از دست دادن های اعضای خانواده، تغییر سبک زندگی و موارد دیگر باعث افزایش بیماریهای روانپزشکی کودکان و نوجوانان شده است.
همچنین عدم تعاملات اجتماعی کودکان ، افزایش فاصله گذاری ها، عدم ارتباط با گروه های هم سال و همسان، باعث افزایش بروز ترس های اجتماعی و گریز از مدرسه و جوامع کوچک و بزرگ گردیده است.
- همچنین در مورد علائم اوتیسم بخوانید.
وظایف والدین در کاهش اضطراب و افسردگی کودکان پس از کرونا
- ارتباط صمیمی والد و کودک
- گذاشتن وقت کافی و تعامل صمیمانه با کودکان
- انجام بازی های گروهی
- مشارکت در فعالیتهای مشترک
- تشویق و ترغیب به انجام فعالیتهای ورزشی و فراگیری فعالیتهای لذتبخش مانند نواختن موسیقی یا گوش دادن به آن
- محول کردن برخی وظایف به کودک
- شناسایی افت عملکرد تحصیلی و اجتماعی کودکان و چاره جویی با انجام مشاوره و مداخلات روانشناختی حتی و درمانهای دارویی
اختلال هراس یا پانیک در کرونا
حملات مکرر غیرمنتظره، هراس یا ترس شدید که معمولا با مشکلات تنفسی و دردهای قفسه سینه، تپش قلب، مشکلات گوارشی، احساس سرگیجه، احساس بی حسی، ترس از دیوانه شدن یا مردن و لرز و تعریق همراه است ممکن است بعد از همه گیری کرونا هنوز هم ادامه یابد، در اینصورت اگر درمانهای کافی صورت نگیرد این اختلال مزمن شده و موجب افت عملکرد تحصیلی در کودکان و سرخوردگی آنها خواهد شد.
اضطراب کودکان در کرونا
ممکن است پس از اتمام همه گیری کرونا برخی از علائم استرس کودکان باقی بماند مانند:
- پرخاشگری
- بهانه گیری
- لجبازی
- تحریک پذیری
- افسردگی
- شب ادراری
- کاهش تمرکز و توجه
- اختلال یادگیری
- مشکلات خواب
راهکارهای مقابله با اضطراب کودکان در کرونا
این نکته بسیار مهم است که به هیجانات و رفتارهای اضطرابی کودکان اهمیت بدهیم. هیچوقت آنها را انکار نکنیم و بی توجه از کنار آنها رد نشویم. از برچسب زدن مانند ضعیف بودن اجتناب کنید.
بهتر است با کودکان صادق باشیم و اطلاعات مناسب فهم کودک و با زبان ساده بیان کنیم. به دقت نگرانی های وی را رفع کنیم و با دادن فرصت کافی به پرسش های او پاسخ مناسب دهیم. یکی از بهترین تکنیکها در این موارد بازی درمانی، انجام فعالیتهای مشترک، موسیقی درمانی، ورزش درمانی، یوگا، رقص درمانی، آب درمانی و تمرینات آرامش سازی تن یا ریلکسیشن تراپی است. نوعی دیگر از درمان تغییر نقش یا Roll play است مثلا به کودک بگویید “من الان ترس و اضطراب دارم، تو به من چه میگویی؟”
درمانهای دارویی اختلالات اضطرابی شامل بنزودیازپین ها و داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین و بوسپیرون است که توسط متخصص اعصاب و روان یا روانپزشک تجویز میشود.
اختلالات سازگاری کودکان حین و پس از کرونا
وجود کرونا و اخبار ناشی از آن و گرفتاری اعضای خانواده یا حتی خود فرد حتی پس از اتمام کرونا در صورتیکه بیش از 3 ماه از شروع آن نگذشته باشد ممکن است باعث ایجاد اختلال سازگاری یا انطباقی در کودکان شود. علائم این اختلال شامل نشانه های هیجانی و رفتاری همچنین اضطراب و افسردگی میشود. چه بسا در برخی موارد اختلال سلوک هم میتواند رخ دهد که این موارد باعث اختلال در عملکرد کودک خواهد شد که حتما نیاز به مداخلات و درمانهای روانپزشکی دارد.
افسردگی کودکان در کرونا
پس از همه گیری کرونا ممکن است اختلال افسردگی در کودکان تداوم داشته باشد که شناسایی آنها بسیار مهم است. علائم افسردگی شامل خلق افسرده، عدم احساس لذت از زندگی، رخوت، سستی، بی حالی، مشکلات خواب، کاهش و یا افزایش اشتها، احساس پوچی و بی ارزشی، تحریک پذیری، پرخاشگری، اختلال تمرکز و توجه، فقدان اعتماد به نفس و عزت نفس، کاهش انگیزه، احساس گناه، آرزوی مرگ و افکار خودکشی میشود.
درمان افسردگی کودکان شامل رواندرمانی، دارودرمانی و در برخی موارد شدید الکتروشوک تراپی میباشد.
اختلالات وسواس کودکان حین و پس از کرونا
گرچه قبلا اختلالات وسواس جزو بیماریهای اضطرابی محسوب میشد اما در تقسیم بندیهای جدید DSM5 گروه جداگانه ای محسوب میشود. اختلالات وسواس در کودکان نسبت به بزرگسالان شیوع کمتری دارد. بیشترین سن شیوع وسواس از 16 سالگی تا 20 سالگی میباشد. شیوع وسواس معمولا با یک استرسور مشخص شروع میشود مثلا دوران بلوغ یا پذیرش در دانشگاه، افزایش انتظارات در فرد و…
پایه ژنتیک در وسواس قوی است و تا یک سوم موارد به صورت ارثی دیده میشود. افکار مزاحم و بی اهمیت بطور مداوم ذهن فرد را درگیر میکند و در بسیاری از موارد باعث میشود در پاسخ به آنها عمل وسواس گونه ای را انجام دهد بطوریکه وقت و انرژی زیادی از فرد تلف شود.
برخی از شایعترین وسواس آنها:
- ترس از آلودگی و کثیفی
- ترس از ابتلا به بیماری
- هراس وسواس گونه از فقدان و از دست دادن
درمانهای وسواس مجموعه ای از درمانهای رواندرمانی، دارودرمانی و الکتروشوک تراپی و در مواقع نادری جراحی میباشد.
اختلال سوگ در کودکان
به دنبال همه گیری کرونا بسیاری از خانواده ها برخی از عزیزان خود را از دست داده اند. که مسلما در بسیاری از موارد غیرمنتظره بوده است. یکی از اختلالات روانپزشکی رایج در این دوره اختلال سوگ میباشد. برخی از علائم آن شامل عدم توانایی بیان احساسات که شاید فرد در مرحله شوک و انکار باشد. عدم توانایی کنترل احساسات، پرخاشگری، ناامیدی، از دست دادن حس تعلق، افکار مرگ و خودکشی و حتی اقدام به آن دیده میشود.
برای پیشگیری از اختلال سوگ لازمست متناسب با سن کودک اطلاعاتی در اختیار او قرار گیرد. معمولا کودکان زیر سن 5 سال درک واقعی از مرگ و نیستی ندارند و در سن بالاتر حتی ممکن است فکر کنند مرگ و نیستی برای افرادی غیر از خانواده خود رخ میدهد. معمولا پس از 10 سالگی متوجه میشوند که فقدان برای عزیزان خود نیز میتواند رخ دهد.
لازمست فردی آگاه و آشنا وظیفه مراقبت از کودک را بعهده گیرد و شرایطی فراهم شود که کودک بتواند احساسات خود را بیان کند. توصیه میشود برای جلوگیری از مزمن شدن اختلال سوگ بچه های بزرگتر خانواده در مراسم تشیع و تدفین و سوگواری ها شرکت داشته باشند. در برخی از موارد لازمست به روانپزشک ارجاع شوند.
در صورتیکه فرد افکار خودکشی داشته باشد، اقدام به خودزنی، اقدام به خودکشی، سومصرف دارو و موادمخدر و الکل و سوگ طول کشیده بیش از 6 ماه مراجعه به متخصص روانپزشک توصیه میشود.
همچنین در مورد بیماری اسکیزوفرنی و عوارض ماری جوانا بخوانید.