اختلال شخصیت پارانوئید یکی از بیماریهای «اختلالات شخصیت خارج از مرکز» میباشد. افراد مبتلا از پارانویا، بی اعتمادی و سوءظن بی وقفه نسبت به دیگران رنج میبرند، حتی درصورتی که دلیل بیرونی برای این افکار وجود نداشته باشد. این اختلال اغلب از کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز میشود و به نظر میرسد در مردان بیشتر از زنان شیوع دارد. مطالعات تخمین میزنند که بین 2/3 تا 4/4 درصد از جمعیت عمومی را تحت تأثیر قرار میدهد.
سوءظن، بدگمانی، گوش به زنگی بیش از حد، رفتارهای کنترل گرانه و پرخاشگری اطرافیان شخصیت پارانوئید را به سطوح میاورد. فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید همیشه به اطرافیان مشکوک است و تصور میکند قصد توطئه ای علیه او وجود دارد. ویژگی اصلی اختلال شخصیت پارانوئید ، سوء ظن، شکاکیت و بیاعتمادی به افراد است و مسئول این بدگمانی و سوءظن دیگران هستند نه او . مثلاً اگر فرد پارانوئید به همسر خود شک دارد به او می گوید تو رفتارهایی را انجام میدهی که اعتماد من به تو را کم کرده است .
چه عواملی باعث اختلال شخصیت پارانوئید می شوند؟
علت دقیق این اختلال مشخص نیست. اما احتمالاً ترکیبی از عوامل بیولوژیک، ژنتیکی، محیطی و روانی را شامل میشود. اختلال شخصیت پارانوئید در کسانیکه نزدیکان مبتلا به شیزوفرنی و اختلال هذیان دارند، بیشتر رویت میشود که نشان دهنده وجود ارتباط ژنتیکی بین این دو اختلال میباشد. تجارب اولیه کودکی از جمله تروما نیز در ایجاد اختلال شخصیت پارانوئید نقش دارد.
چنانچه بیماری پارانویا درمان نشود، علائم به مرور تشدید میشود. و بیمار تماس خود را با واقعیت از دست میدهد و دیگر نه در دنیای واقعی که دائماً در دنیای متوهمانه خود زندگی میکند. بیماران مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی پارانویا و دیگر انواع آن همواره به خودکشی فکر میکنند و عملهایی انجام میدهند که جانشان را به خطر میاندازد.
همچنین در مورد درمان وسواس بخوانید.
علائم عمده اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟
افراد مبتلا به این اختلال دچار مشکلات زیر هستند:
- به تعهد، وفاداری یا اعتماد به دیگران شک دارند، آنها باور دارند که دیگران از آنها سوء استفاده می کنند یا آنها را فریب میدهند.
- این افراد مایل نیستند به دیگران اعتماد کنند یا اطلاعات شخصی خود را فاش کنند زیرا می ترسند از این اطلاعات علیه آنها استفاده شود.
- آنها احساس می کنند نابخشودنی هستند و نسبت به دیگران کینه دارند.
- این افراد بیش از حد حساس هستند و انتقادها را کمتر میپذیرند.
- این افراد فکر می کنند در اظهارات معصومانه یا نگاه های معمولی دیگران معانی پنهان وجود دارد .
- آنها احساس می کنند موارد خطرناکی را که دیگران متوجه نمیشوند آن ها زودتر متوجه می شوند. آنها معمولاً با خشم واکنش نشان می دهند و سریعاً تلافی میکنند.
- این افراد بدون دلیل دائماً به خیانت همسر یا نزدیکان خود شک دارند.
- معمولاً در روابط خود با دیگران سرد و دور هستند و برای جلوگیری از خیانت، سعی درکنترل افراد دارند و حسادت میکنند.
- این افراد متخاصم، سرسخت و مجادله گر هستند .
- تمایل به بدگویی و اندیشه های منفی از دیگران دارند، به ویژه کسانی که از گروه های فرهنگی مختلف هستند.
دلایل اختلال شخصیت پارانوئید
علت دقیق اختلال شخصیت پارانوئید شناخته شده نیست، اما به احتمال زیاد علت آن شامل ترکیبی از عوامل زیستی (ژنتیکی) و روانی است. این واقعیت که اختلال شخصیت پارانوئید در افرادی که بستگان نزدیک مبتلا به اسکیزوفرنی دارند، شایع تر است نشان می دهد که ارتباط ژنتیکی بین این دو اختلال وجود دارد. تجارب دوران اولیه کودکی از جمله ضربه های فیزیکی یا عاطفی، نیز در ایجاد اختلال شخصیت پارانوئید نقش دارند پس میتواند در زمره روانپزشکی کودکان نیز بررسی شود.
اختلال شخصیت پارانوئید چگونه تشخیص داده می شود؟
به منظور تشخیص پارانوئید، یک پزشک عمومی ابتدا از شما در مورد علائم و سابقه پزشکی شما می پرسد. آنها همچنین یک معاینه فیزیکی برای بررسی سایر شرایط پزشکی انجام می دهند.
پزشک ممکن است شما را برای آزمایش بیشتر نزد روانشناس، روانپزشک یا متخصص سلامت روان دیگری بفرستد. متخصص روانپزشک یک ارزیابی جامع انجام خواهد داد. آنها ممکن است از شما در مورد دوران کودکی، مدرسه، زندگی کاری و روابطتان جویا شود.
علاوه بر این، متخصص اعصاب و روان (روانپزشک) ممکن است سعی کند با این سوال که چگونه به یک موقعیت تصور شده پاسخ می دهید، رفتار شما را بسنجد. سپس متخصص اعصاب و روان تشخیص لازم را داده و یک برنامه درمانی را تشکیل می دهد.
گرچه ممکن است پیشگیری از اختلال شخصیت پارانوئید میسر نباشد، اما گاهی اوقات درمان فرد مستعد ابتلا به این بیماری، میتواند در مقابله با علائم و مشکلات این بیماری به وی کمک کند. افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید هستند اغلب به دنبال درمان خود نیستند زیرا خودشان را به عنوان مشکل نمیبینند.
همچنین در مورد تفاوت روانشناس و روانپزشک بخوانید.
درمان اختلال شخصیت پارانوئید
برای درمان اختلالات شخصیت پارانوئید، روان درمانی، درمان انتخابی برای اختلالات شخصیت پارانوئید است. درمان اختلالات شخصیت پارانوئید بر افزایش مهارت های کلی مقابله ای، بهبود تعامل اجتماعی، بهبود ارتباطات و افزایش عزت نفس تمرکز میکنند. از آن جا که اعتماد یک عامل مهم در روان درمانی است و افراد مبتلا به اختلالات شخصیت پارانوئید نسبت به دیگران بی اعتماد هستند، لذا درمان افراد مبتلا به اختلالات شخصیت پارانوئید، چالش برانگیز خواهد بود. در نتیجه بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات شخصیت پارانوئید برنامه درمان خود را دنبال نمی کنند.
اختلال شخصیت پارانوئید را می توان با موفقیت درمان کرد. با این حال، اکثر افراد مبتلا به این بیماری در پذیرش درمان مشکل دارند. فرد مبتلا به پارانوئید علائم خود را غیرقابل توجیه نمی بیند.
گفتار درمانی یا روان درمانی برای افرادی که مایل به پذیرش درمان هستند مفید است. این روش ها به شما کمک میکند:
- یاد بگیرید چگونه با این اختلال کنار بیایید
- به شما کمک می کند یاد بگیرید که چگونه در موقعیت های اجتماعی با دیگران ارتباط برقرار کنید
- کمک به کاهش احساس پارانویا
داروها نیز می توانند مفید باشند، به خصوص اگر شرایط مرتبط دیگری مانند افسردگی یا اختلال اضطراب دارید. داروهایی که ممکن است تجویز شوند عبارتند از:
- داروهایی برای درمان افسردگی
- بنزودیازپین ها
- تثبیت کننده های خلق و خو
ترکیب دارو با گفتگو درمانی یا روان درمانی می تواند بسیار موثر باشد. داروها عموما بتنهایی در درمان اختلالات شخصیت پارانوئید نقش زیادی ندارند. با این حال اگر علائم فرد شدید باشد یا اگر از مشکل روان شناختی دیگری مانند اضطراب یا افسردگی نیز رنج میبرد، داروهایی مانند داروهای ضد اضطراب، داروهای ضد افسردگی یا ضد سایکوز ممکن است توسط متخصص روانپزشک تجویز شوند.
همچنین در مورد عوارض کشیدن گل بخوانید.