اختلالات خلقی چیست؟
اختلال خلقی یک وضعیت سلامت روان است که در درجه اول بر وضعیت عاطفی شما تأثیر می گذارد. این اختلال به گونه‌ای است که در آن شما دوره هایی طولانی از شادی شدید، غم و اندوه شدید یا هر دو را همزمان تجربه می‌کنید. برخی از اختلالات خلقی شامل سایر احساسات پایدار مانند عصبانیت و تحریک پذیری میشود.
طبیعی است که خلق و خوی شما بسته به شرایط تغییر کند. با این حال، برای تشخیص اختلالات خلقی، علائم باید برای چند هفته یا بیشتر وجود داشته باشد. اختلالات خلقی می تواند باعث تغییراتی در رفتار شما شود و می تواند بر توانایی شما برای انجام فعالیت های معمولی مانند محل کار یا مدرسه تأثیر بگذارد.
دو مورد از شایع ترین اختلالات خلقی افسردگی و اختلال دوقطبی هستند.
اختلالات خلقی شامل چه اختلالاتی است؟
اختلالات خلقی عبارتند از:
- افسردگی و انواع آن
- اختلال دوقطبی و انواع آن
- اختلال ناخوشی پیش‌قاعدگی.
- اختلال بی نظمی خلقی مخل
افسردگی
افسردگی (افسردگی عمده یا بالینی) یک بیماری شایع سلامت روان است. علائم افسردگی شامل احساس غمگینی یا ناامیدی است. این عارضه همچنین می‌تواند باعث اختلال در تفکر، حافظه، خوردن و خواب شود. برای اینکه یک فرد تشخیص افسردگی بالینی را دریافت کند، علائم باید حداقل دو هفته طول بکشد.
انواع مختلفی از افسردگی وجود دارد، از جمله:
افسردگی پس از زایمان (افسردگی حوالی زایمان): این نوع افسردگی در دوران بارداری و یا پس از پایان بارداری در زنان و افرادی که در بدو تولد زنان تعیین شده اند رخ می دهد. زنان تغییرات هورمونی، فیزیکی، عاطفی، مالی و اجتماعی را پس از بچه دار شدن تجربه می کنند. این تغییرات می‌تواند علائم افسردگی پس از زایمان را ایجاد کند.
اختلال افسردگی مداوم: این یک نوع مزمن افسردگی است که باید حداقل دو سال طول بکشد. علائم ممکن است گاهی اوقات در این مدت از شدت کاهش یابد. شدت آن کمتر از اختلال افسردگی اساسی است، اما ادامه دارد.
اختلال افسردگی فصلی (SAD): این نوع افسردگی در فصول خاصی از سال رخ می دهد. معمولاً از اواخر پاییز یا اوایل زمستان شروع میشود و تا بهار یا تابستان ادامه می یابد. به طور معمول، دوره های SAD نیز ممکن است در اواخر بهار یا تابستان شروع شود. علائم اختلال عاطفی فصلی زمستان ممکن است شبیه علائم افسردگی اساسی باشد. آنها در طول بهار و تابستان از بین می روند یا کاهش می‌یابند.
افسردگی همراه با روان پریشی: این یک نوع افسردگی شدید همراه با دوره های روان پریشی است، مانند توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که دیگران نمی بینند) یا هذیان (داشتن باورهای ثابت اما نادرست). افرادی که افسردگی همراه با روان پریشی را تجربه می کنند، بیشتر در معرض خطر فکر کردن به خودکشی هستند.
اختلال دو قطبی
اختلال دوقطبی یک اختلال خلقی و وضعیت سلامت روان مادام العمر است که باعث تغییرات شدید در خلق و خو، سطوح انرژی، الگوهای تفکر و رفتار می شود. انواع مختلفی از اختلال دوقطبی وجود دارد که شامل تجربه نوسانات قابل توجه در خلق و خوی است که به عنوان دوره های هیپومانیک/شیدایی و افسردگی نامیده می شود.
چهار نوع اساسی اختلال دوقطبی وجود دارد که عبارتند از:
اختلال دوقطبی I: افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نوع I یک یا چند دوره شیدایی را تجربه کرده‌اند. اکثر افراد مبتلا به دوقطبی I، دوره‌های شیدایی و افسردگی را خواهند داشت، اما یک دوره افسردگی برای تشخیص ضروری نیست.
اختلال دوقطبی II: این اختلال باعث ایجاد چرخه‌های افسردگی مشابه با دوقطبی I میشود. فرد مبتلا به این بیماری هیپومانیا را نیز تجربه میکند که شکل کمتر شدید شیدایی است. دوره های هیپومانیک به اندازه دوره های شیدایی شدید یا مخرب نیست. فرد مبتلا به اختلال دوقطبی II معمولاً قادر به انجام مسئولیت های روزانه است.
اختلال سیکلوتیمیا (سیکلوتیمیا): افراد مبتلا به اختلال سیکلوتیمیک حالت خلقی مزمن ناپایدار دارند. آنها هیپومانیا و افسردگی خفیف را برای حداقل دو سال تجربه می کنند.
سایر اختلالات دوقطبی مشخص و نامشخص: علائم این نوع اختلال دوقطبی معیارهای یکی از انواع دیگر را برآورده نمی کند، اما افراد هنوز تغییرات خلقی قابل توجه و غیرطبیعی دارند.
سایر اختلالات خلقی
سایر اختلالات خلقی عبارتند از:
سندروم پیش از قاعدگی (PMDD): این نوع اختلال خلقی 7 تا 10 روز قبل از قاعدگی رخ می دهد و در عرض چند روز پس از شروع دوره قاعدگی از بین می رود. این یک شکل جدی تر از سندرم پیش از قاعدگی (PMS) است. محققان بر این باورند که این وضعیت به دلیل تغییرات هورمونی مربوط به چرخه قاعدگی ایجاد می شود. علائم ممکن است شامل عصبانیت، تحریک پذیری، اضطراب، افسردگی و اختلال بی خوابی باشد.
اختلال نامنظمی خلقی اخلال‌گرانه (DMDD): این اختلال بیشتر بر کودکان و نوجوانان تأثیر می گذارد که شامل فوران خشم مکرر و تحریک پذیری نامتناسب با موقعیت است. اختلال نامنظمی خلقی اخلال‌گرانه شدیدتر از اختلال انفجاری متناوب (IED) است و خشم بیشتر اوقات وجود دارد و معمولا قبل از سن 10 سالگی رخ میدهد.
آیا اضطراب یک اختلال خلقی است؟
اضطراب (اختلال اضطراب عمومی) یک اختلال خلقی نیست. به عنوان یکی از بسیاری از اختلالات اضطرابی، از جمله اختلال هراس و فوبیا طبقه بندی میشود. با این حال، اختلال اضطراب اغلب مقدم بر اختلالات خلقی است و یا همراه با آن وجود دارد.
اختلالات خلقی چقدر شایع است؟
اختلالات خلقی در بزرگسالان نسبتاً شایع است که بیماری افسردگی و اختلال دوقطبی شایع ترین نوع آنها هستند. تقریباً 7٪ از بزرگسالان در ایالات متحده افسردگی دارند، در حالی که حدود 2.8٪ دارای اختلال دوقطبی هستند.
اختلالات خلقی معمولاً در کودکان و نوجوانان دیده میشود و تقریباً 15٪ از آنان اختلال خلقی دارند.
علائم اختلالات خلقی چیست؟
هر اختلال خلقی دارای علائم و یا دارای الگوهای متفاوتی از علائم مختلف است. اختلالات خلقی معمولاً علائمی دارند که بر خلق و خو، خواب، رفتارهای خوردن، سطح انرژی و توانایی‌های فکری شما تأثیر می‌گذارند (مانند افکار مسابقه‌ای یا از دست دادن تمرکز).
به طور کلی، علائم افسردگی عبارتند از:
- بیشتر اوقات یا تقریباً هر روز احساس غمگینی می کنید
- کمبود انرژی یا احساس سستی
- احساس بی ارزشی یا ناامیدی
- از دست دادن علاقه به فعالیت هایی که قبلاً باعث لذت می‌شدند
- افکار در مورد مرگ یا خودکشی.
- مشکل در تمرکز
- زیاد خوابیدن یا کم خوابی
- از دست دادن اشتها یا پرخوری
به طور کلی، علائم دوره های هیپومانیک یا شیدایی عبارتند از:
- احساس انرژی شدید یا شادی
- گفتار یا حرکت سریع
- بی قراری یا تحریک پذیری
- رفتارهای پرخطر، مانند خرج کردن پول بیشتر از حد معمول یا رانندگی بی ملاحظه
- افکار مسابقه‌ای
- بی‌‌خوابی یا مشکل در خواب
چه چیزی باعث اختلالات خلقی میشود؟
محققان معتقدند عوامل متعددی در ایجاد اختلالات خلقی نقش دارند، از جمله:
عوامل بیولوژیکی: نواحی مغز که مسئول کنترل احساسات و عواطف شما هستند، آمیگدال و قشر اوربیتوفرونتال هستند. افراد مبتلا به اختلالات خلقی در آزمایش های تصویربرداری مغز نشان داده اند که آمیگدال بزرگ شده تر از حد معمول دارند.
عوامل ژنتیکی: افرادی که سابقه خانوادگی قوی در اختلال خلقی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات خلقی هستند، که نشان میدهد اختلالات خلقی احتمالاً تا حدی ژنتیکی و ارثی هستند.
عوامل محیطی: تغییرات استرس زا در زندگی، مانند مرگ یکی از عزیزان. استرس مزمن؛ حوادث آسیب زا؛ و سوء استفاده در دوران کودکی عوامل خطر اصلی برای ایجاد یک اختلال خلقی در آینده در زندگی، به ویژه افسردگی هستند. افسردگی همچنین با بیماری های مزمن مانند دیابت، بیماری پارکینسون و بیماری قلبی مرتبط است.
اختلالات خلقی چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
اگر شما یا فرزندتان علائم اختلال خلقی را تجربه می‌کنید، یک پزشک ممکن است معاینه فیزیکی انجام دهد تا علل فیزیولوژیکی علائم مانند بیماری تیروئید، سایر بیماری‌ها یا کمبود ویتامین را رد کند.
پزشک شما در مورد سابقه پزشکی شما، داروهایی که مصرف می کنید و اینکه آیا شما یا یکی از اعضای خانواده شما به اختلال خلقی مبتلا شده‌اید یا خیر می پرسد. آنها ممکن است شما را به یک متخصص اعصاب و روان ارجاع دهند.
یک متخصص بهداشت روان، مانند روانشناس یا روانپزشک، مصاحبه یا نظرسنجی انجام میدهد و در مورد علائم، عادات خواب و خوردن و سایر رفتارهای شما سؤال می‌پرسند. آنها از معیارهای موجود در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا برای تشخیص اختلالات خلقی استفاده میکنند.
به طور کلی، تغییرات خلقی زمانی تشخیص داده میشود که غم، شادی، خشم یا سایر احساسات به گونه ای باشد که:
- بیش از حد شدید و طولانی باشد
- همراه با سایر علائم اختلال خلقی، مانند تغییرات خواب یا تغییر سطح فعالیت باشد
- به طور قابل توجهی توانایی فرد برای عملکرد روزانه را مختل کند
اختلالات خلقی چگونه درمان می‌شوند؟
درمان اختلالات خلقی به شرایط و علائم خاص بستگی دارد. معمولاً، درمان شامل ترکیبی از دارو درمانی و روان درمانی (که گفتار درمانی نیز نامیده می شود) است. انواع دیگری از درمان مانند درمان تحریک مغز نیز وجود دارد.
داروهای درمان اختلالات خلقی
داروهایی که روانپزشکتان ممکن است برای کمک به درمان اختلالات خلقی تجویز کند عبارتند از:
داروهای ضد افسردگی: برخی از داروهای پرکاربرد برای درمان افسردگی و دوره‌های افسردگی اختلال دوقطبی، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) هستند مانند قرص سیتالوپرام. مهارکننده های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRIs) نیز معمولاً تجویز می شوند و از نظر عملکرد شبیه به SSRI ها هستند.
اگرچه مطالعات نشان می دهد که انواع مختلف داروهای ضد افسردگی به یک اندازه خوب عمل میکنند، برخی از داروهای ضد افسردگی ممکن است بسته به فرد موثرتر باشند. معمولاً یک داروی ضد افسردگی چهار تا شش هفته طول می کشد تا شروع به کار کند. مهم است که داروهای ضد افسردگی را طبق تجویز مصرف کنید و حتی اگر احساس بهتری دارید به مصرف آنها ادامه دهید.
تثبیت کننده های خلق و خو: این داروها به تنظیم نوسانات خلقی که در اختلال دوقطبی یا سایر اختلالات رخ میدهد کمک میکنند. آنها فعالیت غیر طبیعی مغز را کاهش می دهند. ارائه دهندگان ممکن است در برخی موارد تثبیت کننده های خلق و خو را همراه با داروهای ضد افسردگی تجویز کنند. برخی از پرمصرف‌ترین تثبیت‌کننده‌های خلقی شامل لیتیوم و داروهای ضد تشنج است.
داروهای ضد روان پریشی (نورولپتیک): افراد مبتلا به اختلال دوقطبی که دچار شیدایی یا دوره های مختلط می‌شوند، ممکن است با یک داروی ضد روان پریشی غیر معمول (نورولپتیک) مانند آریپیپرازول (Abilify®) درمان شوند. پزشکان گاهی اوقات داروهای ضد روان پریشی را برای درمان افسردگی تجویز میکنند، که این زمانی رخ میدهد که علائم به تنهایی با یک داروی ضد افسردگی کنترل نشود.
روان درمانی برای اختلالات خلقی
روان درمانی با یک فرد آموزش دیده و دارای مجوز، بوسیله یک روانشناس یا روانپزشک انجام میشود که این می‌تواند برای شما و یا خانواده شما پشتیبانی، آموزش و راهنمایی لازم را ارائه دهد تا به شما کمک کند عملکرد بهتری داشته باشید.
برخی از رایج ترین انواع روان درمانی عبارتند از:
درمان شناختی رفتاری (CBT): این یک نوع روان درمانی ساختار یافته و هدف گرا است. متخصصان سلامت روان از آن برای درمان یا مدیریت شرایط سلامت روان و نگرانی های عاطفی استفاده می کنند.
رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT): رفتار درمانی دیالکتیکی نوعی از گفتار درمانی است که مبتنی بر درمان شناختی رفتاری (CBT) است، اما به صورت ویژه برای افراد احساساتی تر، سازگار است.
درمان روان پویشی: شیوه‌ی روان‌درمانی پویشی بر روی فرآیندهای ناخودآگاه انسان است، با این ذهنیت که فرآیندها و تعارض‌های موجود خارج از آگاهی شما هستند (آنها ناخودآگاه هستند) و ریشه در کودکی شما دارند.
درمان های دیگر برای اختلالات خلقی
سایر درمان‌های اختلالات خلقی عبارتند از:
الکتروشوک درمانی (ECT): ECT یک روش روانپزشکی است که شامل عبور جریان الکتریکی خفیف از مغز بیمار میشود که تشنجی کوتاه مدت ایجاد میکند. ثابت شده است که این روش اثرات مثبت قوی بر شرایط سلامت روانی شدید و مقاوم به درمان، از جمله افسردگی و اختلال دوقطبی دارد. جلسات ECT را می توان به صورت سرپایی انجام داد. معمولاً دو یا سه جلسه در هفته، طی یک دوره دو هفته یا بیشتر، مورد نیاز است که توسط یک متخصص اعصاب و روان (روانپزشک) انجام میپذیرد. به طور کلی، 6 تا 12 جلسه مورد نیاز است.
تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS): TMS درمانی برای افراد مبتلا به افسردگی شدید است که حداقل یک داروی ضد افسردگی به آن کمک نکرده است. این یک نوع درمان تحریک مغز است. TMS انرژی مغناطیسی را ایجاد میکند که به یک جریان الکتریکی در زیر جمجمه تبدیل می شود تا به تنظیم احساسات شما کمک کند.
نور درمانی: این تکنیک از دیرباز برای درمان اختلال افسردگی فصلی مورد استفاده قرار گرفته است و بر اساس ایده تکمیل نور طبیعی خورشید با نور مصنوعی روشن در طول پاییز و زمستان است.
سوالات متداول
آیا می توان از بروز اختلالات خلقی پیشگیری کرد؟
در حال حاضر، هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری از اختلالات خلقی وجود ندارد، اما بسیاری از مسائل مرتبط با آن ممکن است با درمان کاهش یابد. کمک از یک فرد متخصص به محض ظاهر شدن علائم می‌توانند به کاهش اختلال در زندگی شما کمک کند.
چه زمانی باید به دلیل اختلال خلقی خود به پزشک مراجعه کنم؟
اگر اختلال خلقی برای شما تشخیص داده شده است، احتمالاً باید به طور منظم به متخصص سلامت روان خود مراجعه کنید تا مطمئن شوید برنامه درمانی شما کارآمد است. هر گونه نگرانی در مورد تغییر یا قطع داروها را با روانپزشک خود در میان بگذارید. اگر دارویی که مصرف می‌کنید مؤثر نیست یا عوارض جانبی ناخوشایندی ایجاد میکند، ممکن است لازم باشد داروی دیگری را امتحان کنید یا دوز آن مجددا تنظیم شود.
برای دریافت نوبت جهت مشاوره و درمان با ما در تماس باشید.